Chất béo

I. Trạng thái tự nhiên và tính chất vật lí

1. Trạng thái tự nhiên

• Chất béo gồm mỡ lấy từ động vật và dầu ăn lấy từ thực vật.
• Trong cơ thể động vật, chất béo tập trung nhiều ở mô mỡ, còn trong thực vật chất béo có ở hạt, quả.

Một số thực phẩm chứa chất béo.

2. Tính chất vật lí

Mỡ ở thể rắn còn dầu ở thể lỏng. Chất béo nhẹ hơn nước, không tan trong nước, tan được trong dầu hỏa, xăng,…

II. Thành phần cấu tạo của chất béo

Chất béo là hỗn hợp nhiều este của glixerol với các axit béo và có công thức chung là (RCOO)₃C₃H₅

Glixerol có công thức cấu tạo là:

Các axit béo là các axit hữu cơ có công thức chung là R-COOH. Trong đó gốc R có thể là C₁₅H₁₃-; C₁₇H₃₁-; C₁₇H₃₃-; C₁₇H₃₅-;...

Ví dụ:

C₁₅H₃₁COOH: axit panmitic

C17H₃₅COOH: axit stearic

III. Tính chất hóa học của chất béo

1. Phản ứng thủy phân trong môi trường axit

Khi đun nóng chất béo với nước có axit xúc tác, chất béo tác dụng với nước tạo ra các axit béo và glixerol.

(RCOO)₃C₃H₅ + 3H₂O C₃H₅(OH)₃ + 3RCOOH

                                       (glixerol)        

2. Thủy phân trong môi trường kiềm

Khi đun chất béo với dung dịch kiềm, chất béo cũng bị thủy phân sinh ra muối của các axit béo và glixerol

(RCOO)₃C₃H₅ + 3NaOH 3RCOONa + C₃H₅(OH)₃

Hỗn hợp muối natri (hoặc kali) của axit béo là thành phần chính của xà phòng, vì vậy phản ứng thủy phân chất béo trong môi trường kiềm còn gọi là phản ứng xà phòng hóa.

IV. Ứng dụng

Chất béo là thức ăn quan trọng của con người: Cung cấp năng lượng cho cơ thể hoạt động và là nguyên liệu để tổng hợp một số hợp chất khác cho cơ thể. 

Trong công nghiệp, chủ yếu được dùng để sản xuất glixerol và xà phòng.