Dung dịch muối + kim loại → muối mới + kim loại mới.
Điều kiện xảy ra phản ứng: Kim loại từ Mg trở đi và phải đứng trước kim loại trong muối (Tính theo dãy hoạt động hóa học của kim loại)
Ví dụ:
Fe + CuSO4 → FeSO4 + Cu↓
Cu + 2AgNO3 → Cu(NO3)2 + 2Ag↓
Muối + axit → Muối mới + Axit mới.
Điều kiện xảy ra phản ứng: sản phẩm tạo thành phải có chất khí hoặc chất kết tủa hoặc nước
Ví dụ:
BaCl2 + H2SO4 → 2HCl + BaSO4↓
CaCO3 + 2HCl → CaCl2 + CO2↑ + H2O
NaCl không phản ứng với dung dịch H2SO4 vì không sinh ra chất khí, chất kết tủa hay nước.
Hai dung dịch muối có thể tác dụng với nhau tạo thành hai muối mới.
Điều kiện xảy ra phản ứng: sản phẩm tạo thành phải có chất khí hoặc chất kết tủa hoặc nước
Ví dụ:
AgNO3 + NaCl → NaNO3 + AgCl↓
Fe(NO3)2 không phản ứng với dung dịch NaCl vì không sinh ra chất khí, chất kết tủa hay nước.
Dung dịch muối + Dung dịch bazơ → Muối mới + Bazơ mới
Điều kiện xảy ra phản ứng: sản phẩm tạo thành phải có chất khí hoặc chất kết tủa hoặc nước
Ví dụ:
Na2CO3 + Ba(OH)2 → 2NaOH + BaCO3↓
Một số muối bị phân hủy ở nhiệt độ cao như: KClO3, KMnO4, CaCO3,…
Ví dụ:
2KClO3 2KCl + 3O2
CaCO3 CaO + CO2
Phản ứng trao đổi trong dung dịch của các chất chỉ xảy ra nếu sản phẩm tạo thành có chất không tan hoặc chất khí hoặc nước.
Ví dụ:
CuSO4 + 2NaOH → Na2SO4 + Cu(OH)2↓
Na2CO3 + H2SO4 → Na2SO4 + CO2 + H2O
K2SO4 + NaOH: Phản ứng không xảy ra.
Chú ý: phản ứng trung hòa cũng thuộc loại phản ứng trao đổi và luôn xảy ra.
Ví dụ:
NaOH + HCl → NaCl + H2O