Luyện tập Khái niệm về xà phòng và chất giặt rửa tổng hợp (tiếp)

Trong 100kg mỡ gồm :

- 50 kg olein (C₁₇H₃₃COO)₃C₃H₅

- 30 kg panmitin (C₁₅H₃₁COO)₃C₃H₅

- 20 kg stearin (C₁₇H₃₅COO)₃C₃H₅

Phương trình phản ứng tổng quát:

(RCOO)₃C₃H₅ + 3NaOH 3RCOONa + C₃H₅(OH)₃

n_NaOH = 3.(n_olein + n_panmitin + n_stearin)

n_Glixerol = n_olein + n_panmitin + n_stearin = 0,349/3 = 0,1163 kmol

Bảo toàn khối lượng:

m_mỡ + m_NaOH = m_muối + m_Glixerol

100 + 0,349.40 = m_muối + 0,1163.92

m_muối = 103,26 kg

 Xà phòng khi dùng với nước cứng (nước có chứa nhiều ion Ca²⁺ và Mg²⁺) thì các muối canxi stearat, canxipamitat,... sẽ kết tủa làm giảm tác dụng giặt rửa và ảnh hưởng đến chất lượng vải sợi.

 m_tristearin = 4,45.80% = 3,56 kg

n_gixerol = n_tristearin = 4 mol

m_glixerol = 4,92 = 368 gam = 0,37kg

Khối lượng KOH để trung hòa axit béo tự do:

m_KOH = 100.7 = 700 mg = 0,7 gam

n_KOH = 0,0125 mol

Ta có: n_NaOH = 0,32 mol

  n_{NaOH xà phòng hóa} = 0,32 - 0,0125 = 0,3075 mol.

Giả sử triglixerit có dạng (RCOO)₃C₃H₅

(RCOO)₃C₃H₅ + 3NaOH 3RCOONa + C₃H₅(OH)₃

                            0,3075                               0,1025

m_C3H5(OH)3 = 0,1025.92 = 9,43 gam

(a) Este là những hợp chất hữu cơ đơn chức có chứa nhóm cacboxylat ⇒ Sai. Este có thể đa chức và chứa nhóm cacboxyl; không phải cacboxylat.

(b) Chất béo là trieste của glixerol với axit monocacboxylic no hoặc không no ⇒ Sai. Do axit phải là axit béo.

(c) Xà phòng là hỗn hợp muối natri hoặc kali của axit ađipic ⇒ Sai. Xà phòng là muối của axit béo; không phải của axit ađipic.

(d) Ancol là hợp chất hữu cơ có nhóm OH liên kết trực tiếp với nguyên tử cacbon no ⇒ Đúng.

(2) sai vì chỉ có triglixerit chứa gốc axit không no mới có phản ứng cộng hiđro.

1. Sai vì các triglixerit chứa chủ yếu các gốc axit no thường là chất rắn ở nhiệt độ phòng.
2. Sai vì lipit là những hợp chất hữu cơ có trong tế bào sống, không hòa tan trong nước nhưng tan trong các dung môi hữu cơ
3. Sai vì chất béo là trieste của glixerol với các axit monocacboxylic có số chẵn nguyên tử cacbon không phân nhánh.
4. Sai vì dầu ăn là các chất béo, còn mỡ bôi trơn là các hiđrocacbon.

5. Sai vì các muối panmitat hay stearat của các kim loại hóa trị II thường khó tan trong nước Không nên dùng xà phòng để giặt rửa trong nước cứng. Chất giặt rửa tổng hợp không phải là muối natri của axit béo mà là các muối natri của axit đodexylbenzensunfonic tan được trong nước cứng Chất giặt rửa tổng hợp giặt được trong nước cứng.

6. Đúng.
7. Đúng.
8. Sai vì số loại este được tạo ra:

      9.Sai vì muối natri trong xà phòng có khả năng làm giảm sức căng bề mặt của các chất bẩn bám trên vải, da do đó vết bẩn được phân tán thành nhiều phần nhỏ hơn rồi được phân tán vào nước và bị rửa trôi đi.

        10. Đúng.

Chỉ số xà phòng của chất béo: là số miligam KOH cần để xà phòng hóa triglixerit (tức chất béo) và trung hòa axit béo tự do trong 1 gam chất béo.

n_KOH = 0,0045 mol

m_KOH = 0,252 gam = 252 mg

Chỉ số xà phòng hóa chất béo là: